Schrijveronderwerp 11 - decadefrequent

«10-20-30» juli 2023

 

The Twist
baanbrekend, maar niet onbetwist

 

O o r s p r o n g  
m u z i e k  -  t e k s t  -  d a n s

 

 

Over ‘The Twist’ die de westerse wereld sinds 1959 als ragedans uit Ame­rika leerde kennen, valt te zeggen dat de figuur Chubby Checker hem grootschalig op de voorgrond heeft ge­bracht. Toch kan Checker niet als de eigenlijke grondleg­ger van de dansrage worden beschouwd. Iemand anders ging hem daarin feitelijk voor. Als grond­legger van The Twist wordt Hank Ballard aange­wezen, destijds de groeps­lei­der en zanger van The Midnighters, jongens die in Detroit allemaal in de Chrys­ler-autoindustrie

werkzaam waren, en elkaar in de overlapping aantroffen graag muziek te willen maken.

Toch kwam later uit dat ook Hank Ballard niet de grondlegger van The Twist was.

Decennia later, uit het verslag van Lawson Smith aan interviewer Tom Meros, kwam

een andere aap uit de mouw gekropen. Net als Ballard maakte Smith destijds deel uit
van de rhythm-n-blues-groep The Midnighters. Rond het ontstaan van The Twist zag Lawson Smith een aantal dingen gebeuren, die destijds niet wereldkundig werden gemaakt.

 

 door Phons Bakx

 

 

Over het moment van het ontstaan van The Twist, vroeg ik me af wat er als eerste was: de muziek, de tekst of de dans? Het blijkt dat The Twist volgens eigen ‘stratificaties’ is ontstaan, en duidelijk is dat dans, muziek en tekst niet alle drie tegelijk tot wasdom zijn gekomen.
Het absolute beginpunt van The Twist geldt als discutabel. En ook hier is weer sprake van een bepaalde gelaagdheid. Want al was Chubby Checker niet de eerste en ook niet de grondlegger, aan hem vooraf ging bijvoorbeeld ook Dion DiMucci & The Belmonts met een eigen versie, maar ook zij waren geen grond­leggers. En Dion DiMucci was niet de eerste, want vóór hem gingen Hank Ballard & The Midnighters ermee aan de slag. Al is het Ballard gelukt om zijn naam als grondlegger van The Twist juridisch vast te leggen, in werkelijkheid bleek hij dat ook weer niet te zijn.
Oud-Midnighter Lawson Smith(1) doet in een vraaggesprek uit de doeken dat er feitelijk nog één ‘voor­liggende voorganger’ is geweest, die hij indertijd zelf heeft ontmoet en die binnen de genese van The Twist feitelijk ook de grote onbekende is gebleven. In een hotel in Tampa Bay, waar vrijwel tegen de gewoon­tes van de eindjaren ’50 in, om zwarte muzikanten daar toe te laten, werd Smith onverwacht in de hotelhal door een zekere Nathaniel J. Bills aangesproken, de baszanger van de zanggroep The Gospel Conso­la­tors.[1] Bills, bijgenaamd ‘Little Thunder’, stelde zichzelf aan Smith voor als iemand die een gloednieuwe compositie had gemaakt, maar dat het karakter van die song niet passend was binnen het repertoire van zijn eigen semi-religieuze vocaalgroep, waarin hij zelf het actieve vocale bas-register bepaalde. Bills had voordien met zijn nieuwe compo­sitie in notenbeeld al bij The Spaniels aangeklopt, een doo-wop-groep die in 1954 vooral bekend was geworden om «Good­nite, Sweetheart, Goodnite». Bills wilde heel graag dat zijn uitvoe­ring door hen ter harte werd genomen, ook met het idee dat zij volgens hem dit ook optimaal konden uitvoeren. Niettegen­staande wezen The Spaniels zijn verzoek af met het argument dat het echt niet hun muziek was. The Spaniels raad­den Bills wel aan om met die song contact op te nemen met The Midnighters, een groep die evenzo al een aantal pla­ten­hits op hun naam hadden staan, ook toen ze nog onder de naam The Royals optraden. Bovendien waren The Midnighters in verscheidene Amerikaanse staten be­kend, omdat ze vaak via de radio te horen waren. Voor Nathaniel Bills was het een kwestie wanneer hij iemand van The Midnighters zou tegenkomen.

 

Sunday Sounds: Do The Twist (For The First Time) - DRUM! Magazine  The Twist - song and lyrics by Chubby Checker | Spotify  

 

 

links: Hank Ballard (1927 – 2003) – midden: The Midnighters, met derde van links Lawson Smith - rechts: Chubby Checker

onder: Nathaniel J. Bills, hoofdzanger en basvocalist in de gospelgroep The Sensa­tional Nightin­gales en later The Gospel Consolators, kan worden gehouden als de authen­tieke grond­legger van zowel de tekst als van de mu­ziek van «The Twist».
De dans zou later als volksfenomeen bijko­men (fotofrag­ment: YouTube gospe­lin, 2009)

 

    

 

En die ontmoeting vond plaats in de hal van het hotel. Nadat Bills zich had voorgesteld, liep Lawson Smith mee naar zijn hotelkamer waar hij de details van het lied, dat Bills «The Twist» had genoemd, onder ogen kreeg. Uit eigen (eerste) inzicht rea­geerde Smith dat zijn com­po­sitie abso­luut goede kwali­teiten bevatte, en dat de melodie ervan zeker de moeite waard was om te worden uitgevoerd, maar dat er iets in de tek­st niet helemaal strookte met wat voor The Mid­nighters gang­baar was. Daar­aan zou wat hem be­treft aan moeten worden gesleuteld. Na hun ont­moeting ging Lawson Smith direct op Hank Ballard af die in het zelfde hotel verbleef. En kort daarop keerden gitarist Cal Green, Hank Ballard en Lawson Smith met zijn drieën naar de kamer terug van Nathaniel Bills, waar ze alles van het lied doornamen en zelfs direct al de eerste aan­pas­singen begonnen door te voeren.

 

Het hotel in Tampa Bay, waar grondlegger Nathaniel Bills
‘The Twist’ als compositie aan zijn toekomstige uitvoerders
overhandigde.


The Midnighters waren in die dagen al ruimschoots bezig met het voorbereidende werk nieuwe muziek­opnamen te maken onder het uitnodigende beheer van de nieuwe platenmaatschappij CHESS Records, die al langere tijd de groep graag in huis wilde hebben. Terug in hun eigen hotel­kamer en kennelijk zonder al te veel bindende afspraken met Nathaniel Bills te hebben gemaakt, gingen de drie met de verdere omvorming van de tekst aan de slag. Een aantal dingen van de oorspron­ke­­lijke «Twist» bleef van­uit de schrij­vers­hand van Nathaniel Bills onaan­ge­roerd, maar andere passages werden ogen­blikke­lijk door Bal­lard ge­schrapt en vervangen. De cho­rusfrase …and round and around and up and down, we go again… bleef als authentiek gehand­haafd vanuit Bills’ schrijvershand.

 

 

Clandestien achterovergedrukt

 

De daarop volgende dagen trokken The Midnighters naar Miami om nieuwe opna­men te maken, en ze namen de nieuwkomer van Bills op de valreep in hun werk­pakket mee. De opnamedag stond gepland op 11 novem­ber 1958, maar voordat de opnames in de studio begonnen, werd door iedereen van de band de verschillende muziekpartijen grondig doorge­sproken en goed in­ge­stu­deerd. Uit het videogesprek met Lawson Smith uit 2015 valt op te maken dat hij op die dag getuige is geweest, dat Hank Ballard op ‘een onbewaakt moment’ de opnamestudio uitliep om in het achter­lig­gende kan­toorgedeelte de rechten van de song «The Twist» op zijn naam te laten vastleggen. Smith kreeg toen door dat Bal­lard erop uit was om Bills’ compo­sitie «The Twist» af­han­dig te maken, zonder dat hij met Bills hierover overleg had gepleegd of van hem toestemming had gekregen. De andere vier Midnigh­ters-groeps­leden werden door Ballard sowieso buiten de overschrijving van het auteursrecht gehouden. Achteraf bleek het helemaal kloppend te zijn wat Smith vanuit zijn ooghoek meende te hebben waargenomen. Hank Ballard kon voortaan zijn naam juridisch aan de compositie ver­binden, zonder dat hij zijn auteurschap met de eigen­lijke creator Nathaniel Bills nog had te delen.(2)[2] Via de officiële weg heeft Nathaniel Bills niet één cent voor zijn creatie mogen ontvangen, maar Smith vernam later wel dat Ballard enige moeite heeft gedaan om Bills alsnog 100 dollar voor de overhandiging van zijn compositie te schen­ken. Volgens Smith zat Nathaniel Bills in de allereerste onderhandelingstijd overdui­delijk in een psychische malaise. ‘Een neer­gaande levens­­spiraal vanwege alcoho­lisme’ noemde hij het, en het is mede daar­door dat de man het aan wense­lijke assertiviteit rond deze kwestie heeft ontbroken. Bal­lard heeft van Bills zwakte gebruik weten te maken. Allicht kan men in deze kwestie nog het beste spreken van ‘de gelegen­heid maakt de dief’. Lawson Smith is nooit te spreken geweest over Ballard die dit ‘vanachter zijn elleboog’ voor zichzelf heeft geregeld. Niet­tegen­staande is Smith wel deel blijven uitmaken van The Midnigh­ters en al het succes dat uit Ballards manipu­latie voortkwam. Smith stelt dat wat hij vertelt, destijds al geen nieuw ver­haal meer was, want het ging in de eigen muziekkringen wijdverbreid rond wat Hank Ballard met «The Twist» had be­kok­stoofd.

 

 

Eén dag te vroeg gesproken

 

De muziekproducer van The Midnighters was van niets op de hoog­te met wat er zich in Nathaniel Bills’ hotel­kamer in Tampa Bay precies had afgespeeld. Dat zou hem pas later in Miami worden verduidelijkt in de opnamestudio van Henry Stone en KING Records. Daaraan zou een markante situatie voorafgaan, zich voordoend tussen de twee grammofoonplaatbedrijven KING Records en het relatief jonge CHESS Records. CHESS bereidde zich voor op de komst van de nieuwe Midnighters-single «A-side: Teardrops on your letter / B-side: The Twist». CHESS Records zou deze uitgeven en over de eigen staat distribueren. Maar er deed zich iets voor dat een flinke opschudding teweeg­bracht, vooral aan de kant van CHESS Records. De leiding­gevende producer van CHESS Records, Lejzor Czyz oftewel ‘Leonard Chess’, had nadat de moederband met «The Twist» bij hem was binnengebracht, uit collegialiteit en enthousiasme telefonisch contact gelegd met de producer van KING Records, Henry Stone. Via de telefoon liet Chess Stone horen hoe «The Twist» als nieuwste aanwinst voor zijn bedrijf klonk. Maar tevens bleek dat Leonard Chess helemaal niet op de hoogte was van een lopend 30-dagen optiecontract dat tussen KING Records en The Midnighters was afgesloten. De merk­waardige wending deed zich voor toen Henry Stone hem aan de telefoon verduidelijkte dat er nog precies één dag te gaan was voordat het optiecontract met The Midnighters afgelopen was. Alles wat The Midnighters de afgelopen dagen hadden opgenomen, kwam conform dat contract KING Records toe. Bijgevolg moest ook het hele audioconcept rond de nieuwste Midnighters-single naar de tafels van KING Records worden verhuisd. Later, in de loop van 1959, zou het voor Leonard Chess steeds duidelijker worden wat voor een miljoenenomzet hij met die hitgevoelige B-side van de Midnighters-single heeft moeten zien mislopen. Maar dat inzicht groeide pas, toen er sprake was van het ontstaan van een nieuwe dans(rage).

 

 

Omtrent de dans

 

Hoe was het inmiddels gesteld met de condities rond het ontstaan van The Twist als dans, want daarover werd tussen Nathaniel Bills, Hank Ballard en Lawson Smith in hun bemiddelingen in het hotel met geen woord over gesproken. Het is alsof ze van het bestaan van een dans ook helemaal niet uitgingen. Al mag er dan in de (bewerkte) zangtekst een verwijzing schuilgaan naar het heimelijk uitvoeren van iets, het blijft suggestief om dat ‘iets’ dan ook aan dansbewegingen te verbinden. De tekst laat zich omstandig uit over het gelukkige feit dat ‘vader ligt te slapen’ en dat ‘moeder van huis weg is’, zodat in huis ‘twee figuren’ heerlijk hun godde­lijke gang kunnen gaan, totdat ze het huis erbij moeten afbreken. Hun gang gaan in wat? Gaat het om een zinspeling over dingen die het daglicht eigenlijk niet mogen zien? Dat komt als thema vaker voor in de muziek van afro-ameri­kaanse origine. Het is alsof de muziek als doorgeefluik functio­neert om bepaalde dingen uit het heimelijke leven toch te kunnen benoemen. Is het niet de wereld van de oude blues eigen? En keert dit als thema dan ook terug in «The Twist»? Waarschijnlijk getuigt het toegedekte taalgebruik nog van een oude tijd waarin afro-amerikanen als onderdrukte bevolkingsgroep niet zo maar konden zeggen wat ze eigenlijk meenden te willen zeggen. Hun taalgebruik werkt als een toedekkende ‘slang’ en de luisteraar kan er mee doen wat-ie wil. Het genot wordt er echt niet minder om. Mijn voorlopige conclusie is dat er in de tekst, zoals door Hank Ballard bewerkt en bezongen, per definitie geen sprake hoeft te zijn van een dans die wordt uitgevoerd. Maar het wordt wel suggestief in de luisteraar zijn oor gelegd om er een dans in te herkennen, temeer ook vanwege de frasen ‘and round and around and up and down, we go again…, maar evenzogoed zou het om een overtuigend partijtje vrijen kunnen gaan.

 

Begin 1959, toen de grammofoonplaat al in de winkel te koop was, was er van «The Twist» als dans nog maar enige sprake. En zonder aanwezigheid van die dans – zo zou later blijken - verliep de verkoop van de nieuwe Midnighters-grammofoonplaat uiterst moeizaam. Maar op dat moment wist men van de hele ontwikkeling die het met zich mee zou brengen, nog helemaal niets. Een aantal specialisten in de kringen van de kleinschalige muziekindustrie hebben wel bepaalde veranderingen met deze ene grammofoonplaat voorvoeld. Het is ook duidelijk dat in de loop van 1959, de live-optredens van The Midnighters daar ook een belangrijke verschuiving in hebben aangebracht. Over het ontstaan van The Twist als dans komt Lawson Smith met een prachtige onthulling voor de dag. We mogen er zekr van uitgaan dat in het tijdvak van de rock-n-roll «The Twist» als song of als muziekthema op zich niet eens zo uitzonderlijk veel te scoren had. We kunnen er als herinnering nog bijhalen dat de song niet voor niets (als inferieur) op een B-kantje van een grammofoonplaatje werd weggeschreven, daar men de superieure verwachtingen doorgaans altijd als op de A-kant projecteerde. Maar het feit dat de muziekcompositie onvoorzien aanleiding zou geven tot het ontstaan van een nieuwe dansrage, voegde aan heel dit project een compleet nieuwe dimensie toe. Het is door de combinatie van ‘lied-muziek-dans’ waardoor de «The Twist» zijn aanzien heeft verworven en dan vooral benadrukt door de aanwezigheid van de dans. Er trad een eigenzinnige dans als nieuw fenomeen op de voorgrond en dat maakte de kansen zoveel ruimer om door het grote publiek te worden ingewilligd en te worden gewaardeerd. «The Twist» heeft zich van een geheel eigen cultus in het uitgaans­leven verzekerd, en geldt vooralsnog als een aparte ‘enclave’ binnen heel het roll-n-roll tijdperk.

 

Als gevolg van de live-uitvoeringen met The Midnighters was Lawson Smith in de loop van 1959 er ooggetuige van hoe in het danspubliek bepaalde ei­gen­­zin­nige ­bewegin­gen werden uitgevonden, en hij zag het zeker gebeuren wel op de momenten wanneer de groep «The Twist» als song speelde. De bandleden hadden er tot dusver zelf weinig aandacht voor, want ze voerden een vast repertoire uit aan synchroon te maken dans­pasjes wanneer het om de ritmisch snellere songs ging. Dat deden zij evenzo bij «The Twist». Smith verklaart dat vanaf het moment dat zij in ‘The Royal Peacock Club’ in At­lanta in Georgia optraden, dat ze daar vrij abrupt en verrassend genoeg iets anders onder de dansers zagen ontstaan. Hij en de andere band­leden keken namelijk toe hoe bij het podium vooraan een groepje zwar­te vrou­wen telkens een spe­ci­­ale ‘respons’ met hun lichaamsbe­wegingen gaf als zij «The Twist» hoorden spelen. En die respons was dan direct gericht aan het adres van The Midnighters zelf, wanneer zij de bandleden hun afgemeten dans­loopjes zagen maken. De vrou­wen ‘beant­woor­d­den’ die met vreemdsoortige, snelle­re en over­dreven dans­­pasjes. Dat is Smith en de zijnen op het netvlies blijven hangen, zo sterk zelfs dat ze de spon­ta­ne cho­reo­­grafie van die vrou­wen in het geheugen vasthielden en buiten het op­tre­den direct al om met elkaar begonnen te bediscus­siëren. De essentie van hun bevindingen werd door Hank Ballard op papier genoteerd, met natuurlijk – zo het Ballard eigen was - de nodige correcties. En zo kregen The Midnighters langzaam te zien dat er zich een heel nieuw dansver­schijn­sel aan het ontpoppen was en wel in samenhang met «The Twist» als rock-n-roll of als doo-wop-song. We kunnen uit het relaas van Lawson Smith stellen dat The Twist van origine een volkomen naturelle volksdans is, dat wil zeggen: hij kwam uit het dansende volk zelf voort, en hij verspreidde zich bovendien onder het dansende volk verder.

 

Live optreden van The Midnighters, in de jaren 1957-1958

 

Doorbraak

 

Er is zeker sprake van dat The Midnighters het eerste jaar een groot profijt hebben kunnen trekken uit het wereldkundig maken van «The Twist» als ‘dans, tekst en muziek’ ineen. De industriële investeringen rond «The Twist»-grammofoonplaat werden aangepast tot een onder­neming van enkele mil­joenen dollars. In zover bekend zou het voor The Midnighters in en rond de eigen staat Michigan uitlopen tot een becijfering van rond de 750.000 verkochte grammo­foon­­platen in dat jaar. In een latere berichtgeving aan de pers had Hank Ballard zelf te kennen gegeven dat hij in minder dan een half uur tijd de hit helemaal had gecompo­neerd en uitgeschre­ven en dat kwam exact overeen met de gespendeerde tijd die hij voor zijn tekstaan­passingen heeft genomen.

The Midnighters werden uitgenodigd aanwezig te zijn in een televisie-aflevering van ‘The Dick Clark’s Night Beechnut Show’, maar op een of andere manier bleef een verder gevolg aan deze uitnodiging uit. Lawson Smith is van mening dat Dick Clark zelf de uitnodiging nog ongedaan heeft gemaakt, gebaseerd op iets als een bepaalde concurrentie tussen hemzelf en The Merv Griffin Show. En daarom vervolgde zich waarschijn­lijk opnieuw een ‘bekokstoving’, want in plaats van The Midnighters verscheen op 6 augustus 1960, komend vanuit een nietszeggend zijweggetje, de jonge man Chubby Checker op het beeldscherm, toen nog in de wasdom als imitator van beroemde zangers. Op de valreep werd hij in in de eerste week van augustus 1960 voorgedragen om een live-optreden van «The Twist» met The Dreamlovers voor de camera te verzorgen. Vanaf die uitzending is «The Twist» binnen een paar jaar uitgegroeid tot een wereldwijde dansrage. Ik meen dat de plaatversie van Chubby Checker in het eerste jaar al de verkoop van 15 miljoen exemplaren opleverde.

 

Universeel cultuurfenomeen

 

In heel het cultuurfenomeen omtrent The Twist heeft de dans natuurlijk de grote doorslag gegeven. Die werkte meervoudig als een cultuurschok, want oud, jong, zwart, blank, arm, rijk en alles daar tussenin wilde zich natuurlijk uit belangstelling voor het nieuwe met de eigenaardige dansbewegingen inlaten. Het woord ‘twisten’ zegt het al (het gaat hier niet om ruziën). Dat ver­wijst naar de manier waarop je je bendergestel op die mu­ziek kunt bewegen: kort heen-en-weer draaiend bewegen zoals bij het loswrikken met een kurke­trek­ker als een kurk uit de flessenhals moet worden getrokken.

Voor de afro-amerikaanse bevolking in de jaren ’60 is de dans een grote gunst geweest om opnieuw een opmaat te kunnen geven aan een eigen cultuurgevoel, iets dat in ieder lid van de bevolking aanwezig is.

Opvallend groot is het tegengeluid geweest vanuit de blanke volksgeledingen in Noord-Amerika over The Twist. Van daaruit heeft men The Twist-dans wel ‘ter dood willen veroordelen’ door de choreografie tot in de kleinste details te vermorzelen. Er werd gediscrimineerd bij het leven. In die kringen kon men geen woorden meer vinden over hoe lelijk en gevaarlijk de bewegingen voor iemand wel niet waren. Het aller­ergste vond men wel dat eenieder die deelnam, de dans volledig individueel moest aangaan zonder dat een ander nog werd aangeraakt. De hoelahoep werd in diezelfde tijd wereldwijd ook flink gelaakt, maar The Twist die werd gekraakt. Het waren niet de bewegingen van de blanke euro-amerikanen, maar van de afro-amerikanen die feitelijk zoveel meer en krachtiger met hun lichaam konden spreken. Ook medische wetenschappers kwamen tegen The Twist in opstand en traden te pas en te onpas met communiqués naar buiten dat The Twist een uiterst ongezonde dans was voor het menselijke lichaam, zeker als men deze dans vaak of te lang deed.
Wat overigens met The Twist als dans opvalt, dat men - om hem uit te kunnen voeren - niet gebonden is aan de muziek «The Twist» zelf alleen. Wie de vrije hand van de Twist-dansbewegingen heeft leren kennen, ziet al gauw dat op tal van andere vormen van rock-n-roll of rockabilly ook kan worden getwist, en evenzogoed passend met al dezelfde variabele bewegingen zoals bij die éne, enkele compositie uit 1958 afkomstig uit de handen van Nathaniel ‘Little Thunder’ Bills.

 

 

 

Klik hier: solozang Nathaniel Bills zijn basstem met The Gospel Consolators

                                

 

 

 

   

  Dance the Twist! | All Works | The MFAH Collections

 

 

Boven: Volgens Lawson Smith een aantal oorspron­ke­lijke Twist-dansers
(foto’s: uit Tom Meros interview met Lawson Smith)

 

Chubby Checker en de verschillende Twist-stadia

 

 

 

Indien u wilt reageren:
phonsbakx@gmail.com

 

 

 

 

 

NOTEN


[1] Tom Meros, interview met Absul bin Asad (aka Lawson Smith) -YouTube, 29 okt.

    2014: Midnighter Lawson Smith: “Hank Ballard stole The Twist.” / Wikipedia, The

    Twist (song)

[2] Ibidem

 

 


MEER SCHRIJFONDERWERPEN
(allemaal onderling verbonden)

VOOR MEER SCHRIJVERSONDERWERPEN KLIK HIER